Zeytin ve zeytinyağı dünya genelinde en önemli tarımsal ürünler arasında yer almaktadır. Dünya zeytin ve zeytinyağı üretiminde ilk sırayı İspanya, İtalya ve Yunanistan gibi AB üyesi ülkeler almaktadır. Bu ülkeler AB çatısı altında tek bir üye olarak güçlü bir şekilde yer aldıklarından etkinlikleri de yüksek olmaktadır. Bu nedenle alınan kararların yönü de bu ülkelerin lehine doğru olmaktadır. Şunu net bir şekilde ifade edebiliriz ki yapılan anlaşmalarda AB ülkelerinin etkinlik oranı (blokaj miktarı olarak) %82 olurken, diğer bütün ülkelerin etkinlik oranı ise %18 olarak sınırlanmıştır. Uluslararası Zeytin Konseyi (UZK) 1956 yılından bugüne dek BM çatısı altında faaliyet gösteren uluslararası bir örgüttür. Konsey merkezi en büyük üretici olan İspanya’da yer almaktadır. İspanya bu özelliğini ve diğer AB ülkelerinin desteği ile depoziter olması yönünde baskı yapılmıştır. Ancak Türkiye’nin konu ile ilgili olarak yaptığı kararlı direniş sonucu bu hak BM’ devredilmiştir. En azından alınacak kararların daha genele yayılabilecek nitelik kazanması açısından önemli bir hamle olarak değerlendirmek gerekmektedir.

Konseyin görevleri şu şekilde tanımlanabilmektedir;  Anlaşma’da yer alan zeytinyağları, prina yağları ve sofralık zeytinlerin adlandırma ve tanımlamalarında değişiklik yapmak, üyeler tarafından yapılan ürünlerin adlandırılması ve coğrafi işaret verilmesi faaliyetlerinin karşılıklı olarak tanınması için sistem geliştirmek, adlandırma ve coğrafi işaretler konusunda çıkan ihtilafların çözümü ile ilgili tetkiklerde bulunmak, istatistiksel veriler derleyerek zeytinyağı, prina yağı ve sofralık zeytin için arz ve talep tahmini yapmak, uluslararası ticaretin genişlemesini ve zeytinyağı ve sofralık zeytin tüketiminde artış temin edecek yolları ve vasıtaları tetkik etmek, üye ülkelere;

a) zeytinyağı, prina yağı ve sofralık zeytin muameleleri için standart bir uluslar arası sözleşmenin kabul edilmesi ve kullanımı,

b) zeytinyağı, prina yağı ve sofralık zeytin muamelelerine ilişkin herhangi bir ihtilafın üstesinden gelmek için uluslar arası bir uzlaştırma ve tahkim ofisinin teşkil edilmesi ve faaliyet göstermesi,

c) zeytinyağı ve prina yağının fiziksel, kimyasal ve organoleptik nitelikleri için standart uygulanması,

d) yeknesak analiz yöntemlerinin teşkil edilmesi hususlarında tavsiyelerde bulunmak,

 e) uluslararası ticarette haksız rekabeti engellemek için faydalı bulunan önlemleri almak f) zeytin yetiştirme, zeytinyağı ekstrasyonu ve sofralık zeytin işleme sanayisini kapsayacak şekilde teknik işbirliği için programlar tasarlamak, desteklemek ve detaylandırmak,

g) üyelerin genel menfaatlerine yönelik olarak araştırma-geliştirme projeleri oluşturabilmek ve gerekli durumlarda bu konuda ihtisaslaşmış araştırma kurumları, laboratuarlar ve merkezler ile işbirliği yapmak,

h) zeytin sektöründeki, bilhassa gelişme yolundaki üyelerden, muhtelif seviyelerde teknik uzman için hatırlatıcı kurslar ve eğitim kursları organizasyonuna yönelik gerekli çalışmalar yapmak,

ı) zeytin yetiştirilmesi, zeytinyağı ekstrasyonu ve sofralık zeytin işleme tekniklerinde gelişmiş üyelerden gelişmekte olan üyelere teknoloji transferini teşvik etmek ve teknik işbirliğini kolaylaştırmak,

i) genel veya bilimsel-teknik uluslar arası seminer ve toplantılar düzenlemek, spesifik çalışma ve operasyonlar yürütmek, teknik bilgi toplamak ve üyelere dağıtmak,

j) Üyeler arasında bölgesel ve bölgelerarası planlama çerçevesindeki faaliyetler dahil, zeytin yetiştiriciliği, zeytinyağı ekstraksiyonu ve sofralık zeytin sanayisine ilişkin faaliyetlerin koordinasyonunun geliştirilmesi ile Anlaşma’nın hedeflerine ulaşılması için iki taraflı ve çok taraflı işbirliğinin teşvik edilmesini sağlamak,

k) zeytinyağı ve sofralık zeytinlerin, bilhassa beslenme değerleri ve kendilerine özgü diğer niteliklerine referansla, biyolojik değerleri üzerinde uygun çalışmaları ve araştırmaları teşvik ve koordine etmek,

l) ihtisas kurumlarıyla bağlantılı olarak, zeytin sektörüyle bağlantılı herhangi bir diğer standardın yanı sıra, zeytinle ilgili terminoloji ile zeytin ürünlerini ve ilgili analiz yöntemlerini kapsayan standartları tanzim etmek,

m) zeytinyağı, prina yağı ve sofralık zeytinin uluslar arası ticareti için yerleşmiş, adil ticaret uygulamalarının uygun bir külliyatının tanzim etmek için gerekli önlemleri almak,

n) üyeler tarafından talep edilmesi halinde zeytinyağı ve sofralık zeytin tüketiminin arttırılması için ortaklaşa genel promosyon faaliyetleri düzenlemektir.

Anlaşmanın gerçek dilleri olarak hem Birleşmiş Milletler hem de UZK resmi dilleri olan İngilizce, Fransızca, Arapça ve İspanyolca’nın kabul edilmesidir. Bunda neden Türkçe’nin olmadığının sorgulanması ve kararlı duruşun burada da gösterilmesinin gerektiğini düşünmekteyiz.

Pirina zeytin fabrikalarının bir atığı olup, ham maddesi zeytin olmakla beraber zeytinden çok farklı bir maddedir. Prina yağı yakacak olarak özellikle zeytinyağı çıkarılan köylerimizde yoğun kullanılmaktadır. Ancak bazı yerlerde prina yağı zeytinyağı yerine kullanılmaktadır. Bu açık bir sahtekârlıktır. Ancak kısa zamanda büyük rantlar kazanma hevesine olanlar bunu çok yapmaktadırlar. Bu soruna açıkça yeni anlaşmada tanımlanmıştır. Buna göre prina yağının zeytinyağı gibi satılmasının önüne geçilmek için yasaklama getirilmiştir. Ayrıca bununla ilgili olarak zeytin ve zeytinyağının belli bir kalite standardına sahip olarak üretilebilmesi için sofralık zeytin sektörünün gelişmesiyle ilişkili olarak anlaşmaya sofralık zeytin işleme tipleriyle ilgili olarak ticaret standartları hazırlamasına ilişkin bir madde eklenmiştir.

Ülkemizde Uluslararası Zeytinyağı ve Sofralık Zeytin Anlaşması (2015)’nın Onaylanması Hakkında Karar (2017/9976 ) 4 Mayıs 2017 Tarihli ve 30056 Sayılı Resmî Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Oldukça gerekli olan bu anlaşma ile standardizasyon ve araştırmaya ilişkin olarak çalışmaların artarak devam edeceği, zeytin yetiştiriciliği, zeytinyağı teknolojisi ve teknik işbirliğine ilişkin olarak yeni arayışların başlayacağı görülmektedir. Buna bağlı olarak ta üretimin teşvik edileceği ve yeni çalışma alanlarının açılabileceği beklenmektedir. Ayrıca zeytin ürünlerinin tanıtımının, bilgi paylaşımı ve zeytin ekonomisine katkıları şeklinde yani arayışların başlaması gerekliliği belirtilmiştir.

Zeytinyağları ve zeytin pirina yağlarının adlandırılması ve tanımları anlaşmanın sonunda belirtilmiş olup örneğin; Zeytinyağı; Natürel zeytinyağları, Rafine zeytinyağları, Rafine zeytinyağı ve natürel zeytinyağlarından oluşan riviera olarak tanımlama getirilmiştir. Prina yağı ise zeytin ham pirina yağı, zeytin rafine pirina yağı, zeytin rafine pirina yağı ve natürel zeytinyağlarından oluşan zeytin pirina yağı olarak açıklanmıştır. Sofralık zeytinlerin türlerinin adlandırma ve tanımları anlaşmanın sonunda yine belirtilmiş olup bunlar; yeşil zeytinler, rengi dönük zeytinler ve siyah zeytinler olarak tanımlanmıştır.